Een vroedvrouw, is dat niet iemand die na je bevalling een paar keer aan huis komt om je onderkant/baby te checken? Helemaal correct. Maar wist je dat die postnatale huisbezoeken eigenlijk maar een mini-ministukje onze job zijn? En dat wij, vroedvrouwen, zo veel meer voor jou kunnen en willen betekenen. Daarom - op de dag van de vroedvrouw - een overzicht: wat doét een vroedvrouw eigenlijk allemaal? En vanaf / tot wanneer kan je bij haar terecht?
EEN VROEDVROUW = VOOR ELKE MAMA
Misvatting numero uno? Dat je énkel een vroedvrouw nodig hebt, wanneer je thuis bevalt. Er zijn natuurlijk heel wat zelfstandige vroedvrouwen die thuisbevallingen of bevallingen in een geboortehuis begeleiden. Maar de vroedvrouw is er ook voor alle mama’s die in het ziekenhuis bevallen.
“Want elke mama verdient een vroedvrouw” is niet voor niets al jarenlang de slogan van mijn vroedvrouwenpraktijk. Arbeid en bevalling? Dat duurt ongeveer een dag (nu ja, ruw geschat :)). Maar eigenlijk staat je vroedvrouw je al gauw twee jaar bij. Ze begeleidt je vanaf je zwangerschapswens, doorheen de hele zwangerschap én ze blijft je ondersteunen tot een jaar na de bevalling.
EEN VROEDVROUW VOLGT JOU TIJDENS DE ZWANGERSCHAP MEDISCH OP…
Naast de echo’s en medische controles door de gynaecoloog, zijn er ook een paar zwangerschapscontroles waarvoor je bij de huisarts en de vroedvrouw aanklopt. Tijdens zo’n zwangerschapscontrole volgt de vroedvrouw o.a. de groei van je baarmoeder op. Ze beluistert ook de harttonen van de baby, beantwoordt je vragen, neemt de suikertest af…
...MAAR ZE DOET VEEL MEER DAN DAT
Een zwangerschapsconsultatie bij de vroedvrouw is meer dan een medische controle voor jou en de baby. De vroedvrouw ondersteunt en stelt je gerust. Ze is ook diegene die vraagt hoe het nu met jou gaat. En die jou, tijdens de zwangerschap al voorbereidt op de bevalling, voeding, de kraamperiode en het prille ouderschap.
Dat doet ze tijdens individuele gesprekken, maar vaak ook tijdens groepslessen, zoals een zwangerschapscursus of borstvoedingscursus. Zo’n intensieve voorbereiding maakt een wereld van verschil. Want: als je op voorhand al even te horen krijgt waaraan je je kan verwachten, ben je – op het moment zelf – een pak minder onzeker. Geloof me maar: een voorbereide mama is er écht twee waard.
ZE HELPT JE BIJ HET OPSTELLEN VAN JE GEBOORTEPLAN
Je geboortewensen achterhalen? Dat is zo simpel nog niet. Nadat ze je hielp bij het bij elkaar sprokkelen van informatie (bv. aan de hand van een zwangerschapscursus en individuele consultaties), ondersteunt de vroedvrouw je ook bij het opstellen van het geboorteplan dat écht bij jou past. Klop gerust samen met je (geboorte)partner bij haar aan voor een brainstorm over jullie geboorteplan. Wedden dat je met een paar heel concrete inzichten weer naar buiten stapt?
EEN VROEDVROUW MAAKT ‘DR. GOOGLE’ OVERBODIG
Zwanger (worden)? Pas bevallen? Middenin je kraamtijd? Tijdens zo’n intense levensfase broed je ongetwijfeld ook op een heleboel vragen. Hoe fijn zou het zijn als je die vragen niét aan Dr. Google hoefde voor te leggen? Dat er gewoon iemand bestond, waaraan je ze allemaal kon stellen? Wel ja. Dat kan. Want die ‘iemand’, dat is je vroedvrouw.
De vroedvrouw kan je: a) een antwoord geven, b) vertellen dat je vraag perfect normaal is, c) je zelf verder helpen of d) je doorverwijzen naar de juiste, gespecialiseerde zorgverlener. Ze heeft een mega-uitgebreid adresboekje!
EEN VROEDVROUW BEGELEIDT JE DOORHEEN JE VOEDINGSAVONTUUR
Het begint al bij kiezen tussen flesjes of borstjes. Je vroedvrouw helpt je daarbij: ze vertelt je alles dat je moet weten, opdat jij een geïnformeerde keuze kan maken tussen borstvoeding en kunstvoeding. Belangrijk: weet dat een vroedvrouw niet over je keuze zal oordelen, ze zal je enkel helpen om te ontdekken wat écht bij je past.
Daarna bereidt ze je nog tijdens de zwangerschap voor op het voedingsavontuur (bv: door een borstvoedingscursus of individuele begeleiding). Wat moet je zeker weten? Welke obstakels durven er al eens op te duiken en – belangrijk – hoe omzeil je die? Wat mag je verwachten (en wat niet)? Wat haal je in huis? Hoe start je met borstvoeding?
Of de melk nu uit de borstjes of de apotheek komt: na de geboorte is je vroedvrouw er om de voeding van je baby op te volgen en jou te ondersteunen. Van ‘drinkt ie wel genoeg?’ tot ‘SOS tepelkloven’: de vroedvrouw weet raad. Bots je op pittige borstvoedingsuitdagingen (denk: te weinig of te veel melk, een verkorte tong- en lipriem bij de baby, blijvend pijnlijke tepels), dan haalt de vroedvrouw er een lactatiekundige bij. (Noot: sommige vroedvrouwen zijn ook lactatiekundige).
NOG NIET ZWANGER? HÉ, OOK DAN KAN JE AL NAAR DE VROEDVROUW
Je kan al bij de vroedvrouw terecht met je zwangerschapswens. Zij geeft je dan advies over gezonde voeding en leefgewoontes, kan je uitleggen wanneer je vruchtbaar bent en waarom je best nu al start met het innemen van foliumzuur. Een eerste bloedafname kan ook al, bijvoorbeeld om te achterhalen of je (in het verleden) toxoplasmose of CMV doormaakt(e). Moet je lang wachten op een zwangerschap? De vroedvrouw kan je ondersteunen en indien nodig doorverwijzen. Ook bij zwangerschapsverlies kan je bij een vroedvrouw terecht.
VANAF JE POSITIEVE TEST TOT WEEK 40: PRENATALE OPVOLGING, ALL THE WAY!
De aanwezigheid van het zwangerschapshormoon HCG kan je opsporen met een zwangerschapstest uit de supermarkt of apotheek, maar om te achterhalen hoevéél zwangerschapshormoon je lichaam aanmaakt (en dus: hoe ver je bent) is een bloedafname nodig. Voor die zwangerschapstest kan je bij je vroedvrouw terecht. Aan de hand van het resultaat kan ze je vermoedelijke bevallingsdatum berekenen.
De vroedvrouw geeft je ook advies over een gezonde voeding en levensstijl, over beweging en de te verwachten gewichtstoename. Ze kan je helpen bij het zoeken naar een gynaecoloog bij wie jij je goed zal voelen én ze stelt een medisch opvolgplan voor je op: welke onderzoeken zijn er allemaal nodig? Wanneer maak je een afspraak bij de huisarts, gynaecoloog, vroedvrouw? Wat regel je wanneer? Je vroedvrouw geeft je geregeld geheugensteuntjes. Best handig wanneer je zwangere brein plots wat gaat tegensputteren.
ER STAAT OOK EEN VROEDVROUW AAN JE ZIJDE (EN ONDERKANT, EN BOVENKANT) TIJDENS JE BEVALLING
Dat is uiteraard zo wanneer je thuis of in een geboortehuis bevalt: dan kan je ervoor kiezen om bij ‘je eigen vroedvrouw’ te bevallen. Sommige vroedvrouwen kan je (onder normale, niet-coronaomstandigheden) ook meevragen naar het ziekenhuis.
Maar ook op het verloskwartier heb je ervaren vroedvrouwen aan je zijde tijdens jouw arbeid en bevalling. Ook zij zijn goud waard. De vroedvrouw staat voor je klaar wanneer je aankomt in het ziekenhuis. Ze helpt je door je weeën, blijft tijdens de geboorte bij je en verzorgt je ook na de bevalling.
Een geboorteplan/geboortewensen opstellen kan handig zijn om elkaar (snel) te leren kennen: jij stelt jezelf en je (geboorte)partner kort voor in je ‘geboorteplan’. Zo kan de vroedvrouw die jou in het ziekenhuis opvolgt op een snelle en eenvoudige manier meer over jou/jullie te weten komen, en kan ze nog beter voor je zorgen op dit belangrijke moment.
DE VROEDVROUW VERZORGT JOU & DE BABY NA DE BEVALLING
Tijdens de eerste dagen en weken na de geboorte komt de vroedvrouw bij je thuis langs. Ze is er om jouw postnataal herstel op te volgen (bloeddruk meten, knip of scheur nakijken, de baarmoeder controleren…). Ook voor je baby wordt gezorgd: de vroedvrouw volgt z’n gewicht, kleur en temperatuur op, verzorgt de navelstreng. Ze geeft ook voedingsadvies en praktische tips voor de dagelijkse verzorging van je kleintje. Daarnaast is ze er ook voor de niet-medische kant van je kraamtijd: ze helpt jullie om te landen in het kraamnest, stelt gerust, troost (zowel baby als ouders) en luistert.
Volgt je vroedvrouw je al vanaf de zwangerschap op, dan bouwden jullie negen maanden lang een vertrouwensband op. Dat is niet alleen heel fijn tijdens de zwangerschap zelf, maar ook tijdens de (best wel intense) kraamtijd. Jullie kénnen elkaar al. Veel mama’s vertellen dat ze het daardoor veel minder lastig vinden om hun onderkant / borsten te tonen. Maar ook omgekeerd is het waardevol: zit je niet zo goed in je vel na de bevalling? Dan zal een vroedvrouw die jou al ként dat veel sneller in de gaten krijgen.
DE VROEDVROUW LUISTERT NAAR JE BEVALLINGSVERHAAL
Met plezier. Vertel dus maar eens haarfijn en in detail hoe het allemaal is verlopen (de vroedvrouw doet niet aan 'TMI' en ze vindt niks gênant :)). Een bevalling is een ontzettend intense gebeurtenis: het is dus normaal dat je je voelt alsof je ‘alles nog even moet verwerken’. Want dat is namelijk ook écht zo.
Zelfs wanneer jij een geweldig vlotte bevalling had, kan het zijn dat je alles op een rijtje moet zetten. Over je bevalling vertellen, kan dan helpen. Doe dat gerust tegen iedereen, maar (zeker!) ook tegen je vroedvrouw. Zij kan je namelijk ook helpen om een antwoord te vinden op vragen waar je misschien nog mee zit. Dat zorgt voor 'closure'.
Ik creëer altijd extra ruimte voor het bevallingsverhaal. Je zal me bijvoorbeeld nooit horen vragen ‘hoe de bevalling was?’. Dan antwoorden mama’s al te gemakkelijk met ‘goed’ of ‘lang’. Ik vraag hen liever naar wat voor hen het ‘meest intense moment’ was. Zo komen de tongen sneller los.
NAGELS KNIPPEN OF BADJE GEVEN? ZE LEGT HET UIT (EN DOET HET JE VOOR)
Van ‘hoe knip ik de nagels van mijn baby’ en ‘hoe stop ik een baby in bad’ tot ‘wat doe ik bij krampjes’ of ‘hoe laat ik mijn baby boeren’? Je vroedvrouw heeft raad én praktische tips voor je, over allerlei baby-basics!
Bovenop ‘hoe’, legt ze je ook uit ‘waarom’. Ze normaliseert (“Iedereen vraagt zich dat af hoor…”, of “Jouw baby is heus niet de enige baby die…”) en ze verklaart. Ze helpt je om te begrijpen waarom een baby iets net wél of niét fijn vindt, hoe je baby zich voelt tijdens een groeispurt, waarom hij huilt en wat je kan doen om hem of haar te troosten...
Anticiperen is ook ontzettend belangrijk. Ik vertel mama’s graag op voorhand wat hen te wachten staat. Als ik op de zevende dag na de bevalling al meegeef dat ze rond dag 10 plots meer bloed kan verliezen (en waarom dat gebeurt), dan ben ik het ‘paniekmoment’ voor. Die mama weet waaraan ze zich kan verwachten én ze weet dat het bloedverlies normaal is. Een goede voorbereiding spaart een hoop onnodige stress uit.
KRAAMTIJD GEPASSEERD? DE VROEDVROUW BLIJFT
Na de eerste weken kan je bij heel wat zelfstandige vroedvrouwen ook in de praktijk terecht. Nog een heel jaar lang. In mijn wachtzaal zitten mama’s die nog maar net twee streepjes op een test zagen verschijnen naast mama’s met een baby die al vlotjes kan kruipen. Wij begeleiden ouders tot de kindjes één jaar zijn. Omdat we weten dat dat nodig is.
Een paar sleutelmomenten waarop een afspraak bij je vroedvrouw van pas kan komen: op 6 weken (een intense groeisprong), wanneer je partner weer aan het werkt gaat, wanneer jij zélf weer aan het werk gaat, bij de introductie van vaste voeding…
Maar je kan ook bij haar langsgaan om het over het slaappatroon van je baby te hebben, om (borst)voeding te bespreken, om over je pril ouderschap te praten. Weet dat je je vroedvrouw niet ‘lastig valt’ met zulke vragen. Elke vraag telt.
DE VROEDVROUW IS ER VOOR HET HELE GEZIN
Een vroedvrouw is er niet enkel voor mama’s en baby’s. Ook voor de papa’s en meemama’s, voor broers en zusjes. Want: een nieuwe baby in huis is héérlijk, maar het is ook een heuse aanpassing voor jullie allemaal. Je partner wordt een ouder, jij wordt een mama, jullie enige kindje wordt plots ‘de oudste’. Jeetje. Zelfs de kàt kan even het noorden kwijt zijn. Geen paniek: ook dat is perfect normaal. Het kan even duren, maar uiteindelijk vindt iedereen z’n plekje in het gezin wel weer terug. En in de tussentijd kunnen jullie, zoals steeds, rekenen op de tips en het advies van de vroedvrouw