We duiken we in een onderwerp waar veel nieuwe mama’s nieuwsgierig naar zijn: je menstruatiecyclus na de bevalling. Laten we het even hebben over de ups en downs van je hormonen én je vruchtbaarheid. Wanneer ben je weer vruchtbaar? Wanneer start je menstruatiecyclus opnieuw?
We starten met wat afkortingen:
• FSH (follikel stimulerend hormoon)
• LH (luteïniserend hormoon)
• hCG (humaan choriongonadotrofine)
Vrouwelijke hormonen bij een niet-zwangere vrouw
Aan het begin van je cyclus zet het FSH een eicel aan tot rijpen, die dan oestrogeen produceert. Als die eicel groot genoeg is, knalt er een oestrogeen-piek door je bloed, wat LH wakker schudt. Die LH-piek trapt de ovulatie af, de eicel gaat op avontuur, en het overgebleven corpus luteum schiet progesteron de wereld in. Het houdt je baarmoederslijmvlies in de chillmodus.
Vanaf hier zijn er twee scenario's:
- Er vindt een innesteling plaats: Het baarmoederslijmvlies zal aangehouden worden door hCG. Ook de concentratie aan progesteron blijft hoog.
- Er vindt geen innesteling? Corpus luteum maakt geen progesteron meer aan en er treedt bloeding op.
Vrouwelijke hormonen tijdens de borstvoedingsperiode
Wanneer een vrouw borstvoeding geeft, worden oxytocine en prolactine geproduceerd. Prolactine zorgt ervoor dat de hypothalamus geen GnRH vrijstelt. Dit verhindert op diens beurt de hypofyse om LH en FSH vrij te stellen. De eicel zal niet gaan rijpen, de cyclus wordt geïnhibeerd.
Wil dit zeggen dat je niet vruchtbaar bent?
Zolang de cyclus niet opstart, is de vrouw niet vruchtbaar. Er is namelijk geen rijpende eicel en dus geen ovulatie. Er wordt aangenomen dat een vrouw die borstvoeding geeft niet vruchtbaar is gedurende de eerste zes maanden postpartum. Dit is in 98% van de gevallen zo, indien aan elk van volgende voorwaarden voldaan is:
- Kind jonger dan 6 maanden
- Exclusief borstvoeding op vraag (geen kunstvoeding)
- De cyclus is sinds de geboorte nog niet opgestart
2% van de vrouwen wordt toch zwanger ondanks aan deze voorwaarden de voldoen. Wil je zwanger worden tijdens de borstvoedingsfase vermijden en anticonceptie gebruiken zijn de meest gebruikte anticonceptievormen het gebruik van een condoom of de minipil nemen.
Start de cyclus dan sowieso op na 6 maanden?
Neen, dit wil niet zeggen dat de cyclus sowieso terug opstart na deze 6 maanden. Gemiddeld duurt het zo een 15 maanden na geboorte vooraleer de cyclus terug hervat (zolang borstvoeding op vraag), al kan dit variëren van individu tot individu en zwangerschap tot zwangerschap. De kans op herstart van de cyclus wordt wel groter na deze periode van zes maanden.
Wanneer de menstruatie voor het eerst terug optreedt, is het voor de vrouw in kwestie meestal wel duidelijk dat zij terug vruchtbaar is. Maar het is belangrijk om te benadrukken dat deze menstruatie al een eerste cyclus beëindigt. Of, anders gezegd: in de maand (gemiddeld) voorafgaand aan deze menstruatie hebben er reeds een eerste eicelrijping en een eerste ovulatie plaatsgevonden en was de vrouw in kwestie dus reeds vruchtbaar. In deze periode kon de vrouw dus zwanger worden. Anticonceptie mag dus zeker niet uit het oog verloren worden bij een borstvoedende vrouw zonder kinderwens, die nog geen menstruatie had na de bevalling
Wat als je borstvoeding afgebouwd wordt?
Wanneer de borstvoeding afgebouwd wordt, vervalt uiteraard de betrouwbaarheid van 98%. Zo is er dus een grotere kans op de herstart van je cyclus.
Vrouwelijke hormonen wanneer geen borstvoeding gegeven wordt
Indien je geen borstvoeding geeft, zal geen prolactine aangemaakt worden. De cyclus wordt niet geïnhibeerd. Toch kan het ook in dit geval even duren vooraleer de cyclus opnieuw start, maar uiteraard moeten anticonceptieve maatregelen getroffen worden indien je geen actieve kinderwens heeft in de eerste maanden na bevalling; dit omwille van de eerste (vruchtbare) cyclus voorafgaand aan de eerste menstruatie.